Czym jest zespół jelita drażliwego?
Zespół jelita drażliwego (IBS, ang. Irritable Bowel Syndrome) to przewlekła choroba czynnościowa jelit, charakteryzująca się nawracającymi bólami brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień bez uchwytnej przyczyny organicznej. Diagnoza opiera się na kryteriach rzymskich (obecnie Rome IV), a rozpoznanie stawia się po wykluczeniu innych schorzeń.
Objawy zespołu jelita drażliwego
- ból brzucha (często łagodzony przez wypróżnienie),
- wzdęcia,
- zaparcia lub biegunki (lub naprzemiennie),
- uczucie niepełnego wypróżnienia,
- nadmierne oddawanie gazów.
IBS objawy u kobiet mogą nasilać się w trakcie cyklu menstruacyjnego i częściej obejmują wzdęcia i zaparcia niż u mężczyzn.
Jakie są przyczyny IBS?
- zaburzenia osi mózg–jelita,
- przebyte infekcje jelitowe (tzw. postinfekcyjny IBS),
- SIBO (przerost flory bakteryjnej w jelicie cienkim),
- dysbioza (zaburzenia mikrobioty jelitowej),
- przewlekły stres i zaburzenia lękowe,
- nadwrażliwość trzewna,
- nieprawidłowa dieta.
Po przeczytaniu tego tekstu warto też zapoznać się z artykułem o zespole SIBO, który może dawać podobne objawy.
Diagnostyka – jak rozpoznać IBS?
Nie istnieje jedno badanie potwierdzające IBS. Diagnostyka polega na:
- zebraniu dokładnego wywiadu i spełnieniu kryteriów rzymskich IV,
- diagnostyce różnicowej bólu brzucha (wykluczenie celiakii, IBD, nietolerancji pokarmowych),
- ewentualnym wykonaniu testów: morfologia, CRP, kalprotektyna, badania kału, testy wodorowe (np. SIBO, nietolerancja laktozy).
Czy zespół jelita drażliwego jest uleczalny?
IBS to choroba przewlekła – nieuleczalna, ale możliwa do skutecznego kontrolowania. Leczenie koncentruje się na redukcji objawów i poprawie jakości życia.
IBS leczenie – metody skuteczne
- Dieta FODMAP – redukcja fermentujących cukrów, potwierdzona w badaniach klinicznych,
- Leki objawowe: rozkurczowe, przeciwbiegunkowe, przeczyszczające, probiotyki (np. Bifidobacterium infantis),
- Psychoterapia poznawczo-behawioralna, techniki relaksacyjne,
- Ziołolecznictwo (np. olejek miętowy),
- Probiotyki – wspomagają mikrobiotę jelitową.
Zespół jelita drażliwego – dieta
Dieta przy IBS powinna być spersonalizowana. Często stosuje się:
- dieta eliminacyjna (np. laktoza, gluten, FODMAP),
- dzienniczek objawów i składników pokarmowych,
- wsparcie dietetyka klinicznego.
Czego unikać przy IBS?
→ produktów wysokoprzetworzonych, tłustych, alkoholu, sztucznych słodzików, nadmiaru błonnika nierozpuszczalnego.
Stres a zespół jelita drażliwego
Związek między stresem a zaostrzeniem IBS jest dobrze udokumentowany. Kortyzol i pobudzenie autonomicznego układu nerwowego mogą nasilać ból brzucha, wzdęcia i zaburzenia rytmu wypróżnień.
Jak złagodzić ból przy IBS?
- ciepłe okłady na brzuch,
- leki rozkurczowe,
- unikanie produktów nasilających objawy,
- techniki redukcji stresu (medytacja, biofeedback).
Czy IBS może przejść w poważniejszą chorobę?
IBS nie prowadzi do raka ani IBD, ale może obniżać jakość życia i współistnieć z innymi chorobami (np. migreną, fibromialgią, depresją).
Jakie badania przy IBS?
- morfologia krwi,
- OB/CRP,
- kalprotektyna w kale (do wykluczenia IBD),
- testy wodorowe (SIBO, nietolerancja laktozy),
- USG jamy brzusznej,
- kolonoskopia (jeśli występują niepokojące objawy).
Objawy zespołu jelita drażliwego są często uciążliwe i przewlekłe. Sprawdź, jak może Ci pomóc gastroenterolog w naszej przychodni na Mokotowie.
Bibliografia
- NICE guidelines on IBS (NG61)
- AGA Clinical Guidelines: Management of Irritable Bowel Syndrome (2021)
- Rome IV Diagnostic Criteria for IBS
- Mayo Clinic: Irritable Bowel Syndrome
- mp.pl – IBS i zaburzenia czynnościowe jelit